DOMPRESS.PL

Obserwacja pogorszającej się koniunktury gospodarczej w kraju i na świecie mogłaby skłaniać do pesymistycznych prognoz dotyczących popytu na powierzchnią biurową. Dzieje się jednak odwrotnie. Zainteresowanie biurami w wysokim standardzie w najatrakcyjniejszych lokalizacjach największych miast jest ogromne.

– Powierzchni w najlepszych obiektach systematycznie ubywa. Widoczny jest już wzrost bazowych stawek czynszowych, szczególnie w tych lokalizacjach, gdzie oferta jest bardzo mała, a popyt wśród najemców duży. Na razie wzrost cen wywoławczych jest niewielki, rzędu 0,25-0,75 EUR – mówi Mateusz Strzelecki, Partner, Head of Tenant Representation w Walter Herz. - Wyższe koszty mediów przekładają się też na wzrost opłat eksploatacyjnych, które rok do roku skoczyły o jakieś 20-30 proc. Wynajmujący bardzo rzadko zgadzają się już w toku negocjacji na zapisy ograniczające maksymalny wzrost opłat eksploatacyjnych. Koszty rozliczane są corocznie w formule open book. Firmy mogą weryfikować ich wysokość – dodaje.

Mateusz Strzelecki przyznaje, że duże zainteresowanie wynajmem powierzchni, jakie mogliśmy obserwować w pierwszych kwartałach bieżącego roku utrzymuje się nadal, a nawet rośnie. – Prym wiedzie pod tym względem Warszawa, gdzie zaczyna brakować powierzchni w najlepszych budynkach. Inflacja i podwyżki cen mediów nie zrażają firm. Najemcy chcą zdążyć z kontraktacją powierzchni zanim rynek całkiem zwolni, a opcje się wyczerpią. Zmienia się również okres najmu. Teraz standardem w nowych obiektach stają się kontrakty na7 lat, a nie 5 lat, co podyktowane jest chęcią rozłożenia na dłuższy okres wysokich kosztów adaptacji powierzchni – informuje.

Duże biura przejmują mniejsi najemcy

Ekspert zwraca uwagę, że już w przyszłym roku będzie wyraźnie widoczny niedobór oferty na każdym, kluczowym rynku biurowym w Polsce. – Okazuje się, że wzrastające koszty wynajmu nie stanowią przeszkody dla firm, które nadal zawierają umowy na duże powierzchnie. Naturalnie, niektórzy najwięksi gracze rynkowi oddają też metry, bo mają problem z frekwencją pracowników, którzy wolą pracować zdalnie. Te biura natychmiast jednak konsumowane są przez mniejsze firmy, które wynajmują powierzchnie na krótszy okres, ale po jeszcze wyższych cenach, przenosząc często siedzibę pod lepszy adres. Możemy w związku z tym z kolei mówić o spadku średnich okresów najmu na rynkach regionalnych – wskazuje Mateusz Strzelecki.

Emilia Legierska, Transaction Director w Walter Herz prognozuje, że brak powierzchni biurowych w centralnych lokalizacjach miast może być motywacją do powrotu do tańszych lokalizacji, jak na przykład warszawski Mokotów. – Służewieckie zagłębie biurowe może wrócić do łask. Sporo biurowców dysponuje tam powierzchniami w dobrym standardzie. Ich modernizacja i wykończenie niesie mniejsze koszty niż wykończenie biur w oddanych dopiero budynkach. Część instalacji i zabudowy można wykorzystać. Dzięki temu nakłady na fit-out są niższe niż w przypadku tworzenia przestrzeni do pracy od podstaw – zauważa. - Dla najemców ważne jest teraz także bezpieczeństwo pracy. Czas pandemii uczulił firmy na ten aspekt, który zazwyczaj omawiany jest obecnie w czasie negocjacji – dodaje.

Ukraińskie i białoruskie firmy zostają w Polsce

Przyznaje także, że na kształtowanie się sytuacji w sektorze biurowym widoczny już wpływ mają firmy przenoszące do Polski biznes zza naszej wschodniej granicy, przede wszystkim z Ukrainy i Białorusi. – Na przełomie marca i kwietnia, w największym boomie firmy ze Wschodu lokowały swoje biura w coworkingach, ponieważ powierzchnia była tam dostępna od zaraz i zapewniały elastyczność w zakresie długości najmu. Wiele z tych podmiotów zdecydowało się na utrzymywanie biznesu w Polsce i jego dalszy rozwój na naszym rynku. Teraz poszukują docelowych biur, które są bardziej przystosowane do ich potrzeb – mówi Emilia Legierska.

Pierwsza połowa tego roku przyniosła rekordowy popyt na powierzchnie biurowe w Warszawie. Do najemców trafiło prawie dwa razy więcej biur licząc rok do roku. Na rynkach regionalnych również zakontraktowane zostało największa ilość powierzchni w historii. Przełożyło się to na spadek wartości pustostanów.

Coraz mniej wolnych biur, coraz wyższe koszty wynajmu

Według danych Walter Herz, współczynnik powierzchni niewynajętych w Warszawie obniżył się od początku roku do poziomu 11,18 proc., w Krakowie do 12,50 proc., we Wrocławiu do 17 proc., w Trójmieście do 12,30 proc., a w Łodzi do 15,70 proc. Tylko w Katowicach wzrósł do ponad 16 proc. ze względu na oddanie do użytku znaczącej ilości powierzchni, m.in. w budynku KTW II (39,9 tys. mkw.).

Do największych biurowców ukończonych w tym roku w Polsce należą warszawski Forest Tower (51,5 tys. mkw.), SkySawa (22,8 tys. mkw.) i Intraco Prime (12,8 tys. mkw.),  wrocławski Midpoint71 (36,2 tys. mkw.), czy pierwszy etap The Park Kraków (11,7 tys. mkw.).

Doradcy Walter Herz są zgodni, że największym wyzwaniem, z jakimi uczestnicy rynku będą musieli się mierzyć w najbliższym czasie są rosnące koszty eksploatacji i utrzymania budynków oraz brak wolnej powierzchni w centrach miast.  

Hamulcem rozwoju dla sektora jest brak działek z centralnych lokalizacjach. Poza tym, wzrosły koszty uzyskania pieniądza na finansowanie projektów i inwestorzy mają trudności z oszacowaniem poziomu przyszłej inflacji i wzrostu cen materiałów oraz robocizny. Już w pandemii deweloperzy bali się inwestować i wiele projektów zostało wstrzymanych. Wydanych zostało też niewiele pozwoleń na budowę. Biorąc pod uwagę te czynniki, ilość inicjowanych inwestycji i wielkość popytu, należy spodziewać się deficytu biur w latach 2023-2025.  

Andrzej Oślizło, prezes zarządu Develia S.A.

Ważne są dla nas zasady zrównoważonego rozwoju. W wielu inwestycjach stosujemy panele fotowoltaiczne, energooszczędne lampy LED, czujniki zmierzchu, chodniki antysmogowe, a miejsca parkingowe przygotowane są do montażu ładowarek do aut elektrycznych.

W wybranych projektach budujemy też tężnie solankowe, zwiększające odporność immunologiczną korzystających z nich mieszkańców. Instalujemy również zbiorniki na wodę opadową. Przekłada się to na oszczędności właścicieli przy późniejszych opłatach eksploatacyjnych.

Angelika Kliś, członek zarządu Atal

Technologia wykonania, którą stosujemy, w tym m.in. docieplenie budynków i mieszkań oraz wysokiej klasy stolarka okienna pomaga w optymalizacji kosztów związanych chociażby z ogrzewaniem mieszkania. W kontekście tego pytania świetnym przykładem jest nasza inwestycja Zacisze Marcelin. W tym poznańskim kompleksie zastosowano panele fotowoltaiczne, które zasilają oświetlenie części wspólnych i lampy zewnętrzne oraz pompę ciepła, służącą do ogrzewania wody. Natomiast, dzięki systemowi retencji wód deszczowych, rośliny w osiedlowym parku są podlewane w sposób ekologiczny.

Cezary Grabowski, dyrektor ds. Sprzedaży i Marketingu Bouygues Immobilier Polska

Spójrzmy na tę kwestię szerzej: idea zrównoważonego budownictwa od lat jest wpisana w naszą strategię, a więc również w realizowane przez nas inwestycje. W praktyce przyjmujemy np. taką zasadę, że w każdym, nowym projekcie wykorzystamy przynajmniej trzy rozwiązania ekologiczne. Należą do nich m.in. panele fotowoltaiczne – zasilające części wspólne, żarówki led – przekładające się na wyraźnie mniejsze zużycie energii elektrycznej, czy retencja wody opadowej – co umożliwia wykorzystanie jej do podlewania roślinności na terenie osiedla. To oczywiście również przynosi oszczędności dla mieszkańców, a poza tym jest świetnym przykładem ekologicznego korzystania z zasobów środowiska. 

Innym przykładem może być jasny żwir na dachu, zabezpieczający przed przegrzewaniem w okresie letnim. Dbamy też o bogate nasadzenia zieleni i elementy wspierające bioróżnorodność. W tej chwili pracujemy nad innowacyjnymi rozwiązaniami pozwalającymi redukować emisję CO2 w stopniu większym niż wymagają tego certyfikaty.

Naszym celem jest tworzenie przestrzeni najlepszych do życia, sprzyjających aktywności, relaksowi i kontaktowi z przyrodą. Zależy nam również na rozwiązaniach wzmacniających bioróżnorodność i pozwalających na odpowiedzialnie korzystanie z zasobów.

Joanna Janowicz, dyrektor zarządzająca w firmie Constructa Plus

W inwestycji Kościelna 23 w Poznaniu, którą mamy obecnie w ofercie, zamontowaliśmy instalację fotowoltaiczną, która pozwala oszczędzić na kosztach oświetlenia części wspólnych. W czterech projektach, które przygotowujemy mamy natomiast zaplanowane również wsparcie ogrzewania pompą ciepła. Należy nie zapominać również o właściwym projektowaniu przegród i stolarki, wyborze materiałów o odpowiedniej jakości oraz o przemyślanych instalacjach: hydraulicznej, wentylacyjnej, kanalizacyjnej. To również pozwala na realne oszczędności, choć przy obecnej modzie na fotowoltaikę wiele firm o tym zapomina.

Małgorzata Ostrowska, dyrektor Pionu Marketingu i Sprzedaży w J.W. Construction Holding S.A.

W podwarszawskim osiedlu Villa Campina wybudowaliśmy już pięćdziesiąt domów zrealizowanych w technologii prefabrykacji, z wykorzystaniem zdrowych, naturalnych materiałów, które podlegają recyklingowi. Postawiliśmy na ekologię przewidując, że to będzie trend, a tymczasem niskie rachunki, dzięki OZE i skandynawskim rozwiązaniom są magnesem, który przyciąga pragmatycznych klientów. Domy stoją na działkach o powierzchni od 337 mkw. do 507 mkw. Mają dwie kondygnacje o łącznej powierzchni 135 mkw. Do ogrzania pomieszczeń i wody oraz do wentylacji potrzeba w nich zaledwie 22 kWh/m2 na rok. Oznacza to, że są praktycznie pasywne energetycznie. Ponadto, wentylacja mechaniczna z rekuperacją zapewnia dostęp świeżego i przefiltrowanego powietrza bez utraty ciepła. Domy są przygotowane do montażu systemu fotowoltaicznego, który umożliwia wytwarzanie energii elektrycznej z promieniowania słonecznego i praktycznie do zera ogranicza rachunki za prąd. Wkrótce rozpoczniemy budowę kolejnych 22 domów, docelowo postawimy jeszcze 118.

Karolina Bronszewska, dyrektor Marketingu i Innowacji Ronson Development

Rozwiązania ekologiczne stały się w naszych projektach standardem. Ich zastosowanie ma podnieść jakość i komfort życia przyszłych mieszkańców, ale też wpłynąć na obniżenie kosztów utrzymania nieruchomości. Dla przykładu, zastosowanie oświetlenia LED w częściach wspólnych oznacza dla wspólnoty mieszkaniowej zmniejszenie rachunków za zasilanie przestrzeni takich jak klatki, czy windy nawet o 30-50 proc.

W realizowanych projektach chętnie sięgamy po rozwiązania wykorzystujące energię słoneczną. W nowoprojektowanych inwestycjach, w częściach wspólnych, pojawiają się panele fotowoltaiczne. Stosujemy też rozwiązania w zakresie wykorzystania wody opadowej – powstają skrzynki rozsączające oraz  zbiorniki retencyjne. Projektujemy także zielone ściany i dachy. Te ostatnie są coraz powszechniejszych rozwiązaniem, które odciąża systemy kanalizacyjne, zatrzymując nawet 80 proc. wody opadowej. Ma właściwości termoregulacyjne – zatrzymuje ciepło zimą i chłodzi powierzchnię latem oraz chroni izolację, dzięki czemu ewentualne naprawy dachu mogą być przesunięte o kilka lat. Stawiamy na wsparcie elektromobilności. W naszych inwestycjach powstają stojaki i wiaty na rowery, a także ścieżki rowerowe. W nowych projektach, jak Osiedle Vola na warszawskiej Woli, przewidzieliśmy natomiast zewnętrzne stacje ładowania aut elektrycznych.

Edyta Kołodziej, dyrektor sprzedaży i marketingu w Nickel Development

W naszej najnowszej inwestycji, czyli etapie Skarbcowa w Osiedlu Księżnej Dąbrówki na zachodnich przedmieściach Poznania instalowane są pompy ciepła. Jest także możliwość montażu instalacji fotowoltaicznej. To dotyczy domów dwulokalowych i domów szeregowych. Z kolei w mieszkaniach w budynku wielorodzinnym będzie do dyspozycji system smart home, który pozwoli optymalizować zużycie energii, dzięki dostosowaniu scenariuszy do pogody, pory dnia i roku. Podobne rozwiązanie jest też dostępne dla naszych klientów, którzy wybierają mieszkania w inwestycjach FIQUS Marcelin oraz Osiedle Naturama.

Trudno oszacować, na jak duże oszczędności pozwolą te instalacje. Wiele będzie zależało od sposobu użytkowania mieszkania i indywidualnych preferencji poszczególnych lokatorów. Pewne jest jednak, że nawet przy sporym zużyciu energii, wpływ osiedla na środowisko będzie znacznie mniejszy niż przy konwencjonalnej dostawie energii do domów.

Mariola Żak, dyrektor sprzedaży i marketingu w Aurec Home

Międzynarodowe doświadczenie prezesa i współwłaściciela Aurec Home Shragi Weisman oraz całego zespołu w tworzeniu idealnego miejsca do życia pozwala nam na dostosowanie inwestycji do potrzeb świadomego odbiorcy. Odpowiednie rozplanowanie przestrzeni, certyfikacje środowiskowe, dbałość o niskoemisyjność budynków i zastosowanie licznych ekologicznych rozwiązań to jedne z najważniejszych cech naszych osiedli.

Na terenie wszystkich inwestycji mieszkaniowych stosujemy innowacyjne, ekologiczne rozwiązania, które podnoszą komfort życia i sprzyjają ochronie środowiska naturalnego. Realizujemy projekty zgodnie z założeniami zrównoważonego rozwoju. Instalujemy w budynkach patenty oszczędzające energię, m.in.: panele fotowoltaiczne, wentylację mechaniczną, gruntowe wymienniki ciepła czy odzysk wody deszczowej. Tworzymy szklarnie do hodowli własnych upraw, a także ławki solarne i miejsca parkingowe z ładowarkami do samochodów elektrycznych.

Działania, które wprowadzamy na naszych osiedlach, służą ekologii, oszczędnościom i przekładają się na obniżenie kosztów utrzymania terenów. Takie koszty stanowią część bieżących opłat, które ponoszą mieszkańcy w ramach czynszu. Zmniejszenie zużycia energii w częściach wspólnych poprzez zamontowanie paneli fotowoltaicznych czy odpowiednie zagospodarowanie zieleni, wpływające na zatrzymanie wody w glebie to działania pozwalające obniżyć rachunki.

Sebastian Barandziak, prezes zarządu Dekpol Deweloper

Stosujemy pompy ciepła, energooszczędne oświetlenie LED, czujniki zmierzchu, panele fotowoltaiczne oraz rozwiązania inteligentne w lokalach eHome Control – sterowanie ogrzewaniem i oświetleniem. Tego typu rozwiązania można znaleźć we wszystkich, naszych inwestycjach. Trudno określić jednak wielkość oszczędności z uwagi na różnorodność inwestycji oraz wykorzystywanych rozwiązań.

Janusz Miller, dyrektor ds. sprzedaży i marketingu Home Invest

Już od dawna kładziemy szczególny nacisk na energooszczędne oświetlenie części wspólnych naszych osiedli, wewnątrz budynków oraz na zewnątrz. Z kolei w planowanych inwestycjach, przewidujemy szereg rozwiązań, pozwalających przyszłym mieszkańcom zaoszczędzić na eksploatacji i mediach. Przede wszystkim, w inwestycjach składających się z budynków jednorodzinnych znajdą zastosowanie m.in. panele fotowoltaiczne oraz pompy ciepła. Poza tym, będą także rozwiązania typu smart home.

Marcin Michalec, CEO Okam

W 2018 roku wprowadziliśmy Nową Politykę Jakości. Zakłada ona między innymi rozwój proekologicznych udogodnień w naszych inwestycjach, począwszy od powstającego

w Warszawie kompleksu Central House. Na jego terenie zamontowane zostaną panele fotowoltaiczne, a w każdym mieszkaniu oczyszczacze powietrza. Ponadto, zaproponujemy mieszkańcom m.in. wypożyczalnię rowerów i pojazdów elektrycznych, a także ogród na dachu oraz dwa zielone dziedzińce.

Podobne rozwiązania rozwijamy też w Katowicach w projekcie Inspire w zielonej części miasta tj. Dolinie Trzech Stawów. Wśród naszych propozycji dla najemców, na etapie pierwszego zakończonego etapu jest m.in. możliwość korzystania z bezpłatnego pojazdu elektrycznego oraz rowerów. Klientom przekazaliśmy także nowoczesne oczyszczacze powietrza.

Jeśli chodzi o ekologiczne rozwiązania, naszą pierwszą łódzką inwestycję mieszkaniową - Strefę Progress wyróżniać będą zainstalowane na dachu panele fotowoltaiczne, wypożyczalnia hulajnóg i rowerów czy gniazdka do ładowania urządzeń mobilnych, zamontowane w ławkach na zielonym dziedzińcu.

Wszystkie te rozwiązania mają przynieść pozytywny wpływ na środowisko naturalne. O efektach będziemy mogli poinformować po wprowadzeniu ich w życie. W planach mamy dalszy rozwój ekorozwiązań, w tym w obszarze oczyszczania wody poprzez instalację filtrów podzlewowych czy redukcji CO2, które na pewno będą mieć wpływ na wysokość opłat za media.

Joanna Chojecka, dyrektor ds. sprzedaży i marketingu na Warszawę i Wrocław w Grupie Robyg

Grupa Robyg zapewnia mieszkańcom osiedli liczne, innowacyjne rozwiązania technologiczne, które wspierają ekologię i pozwalają zmniejszać koszty eksploatacyjne mieszkań. Wszystkie nasze osiedla posiadają instalację fotowoltaiczną, która wytwarza energię elektryczną zużywaną na potrzeby stref wspólnych budynku – czyli oświetlenia między innymi korytarzy, klatek schodowych, lobby czy stref fitness i miejsc zabaw dla dzieci. Jest to rozwiązanie przyjazne środowisku. Wykorzystuje naturalny sposób wytwarzania energii elektrycznej, ale nie pochłania zasobów, a dodatkowo zmniejsza koszty eksploatacji budynku, co mieszkańcy odczuwają w portfelu. Większość mieszkań jest wyposażona w standardzie w system Smart House, który pozwala na oszczędności na rachunkach nawet do 50 proc. Ponadto, podjęliśmy decyzję o przejściu przy procesach budowlanych w 100 proc. na energię ze źródeł odnawialnych już w ciągu najbliższych dwóch lat, czyli do końca 2024 roku. Zamierzamy to osiągnąć uwzględniając w procesie zakupowym energii dostawców z jak największym udziałem energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, a od 2024 roku, tylko i wyłącznie zielonej energii. Taki krok pozwoli na znaczną redukcję śladu węglowego i przyczyni się do ograniczenia emisji CO2. Firma podjęła też oficjalne zobowiązania w zakresie raportowania emisji CO2 oraz zwiększenia udziału energii odnawialnej w prowadzonej działalności.

Marek Pawlukiewicz, rzecznik prasowy w Aria Development

Jako jeden z pierwszych deweloperów w Polsce wprowadziliśmy kompleksowy program inteligentnych i energooszczędnych, a zatem, ekologicznych rozwiązań. Światła z czujnikami ruchu, powierzchnia biologicznie czynna, zbiorniki retencyjne oraz smart rozwiązania są w standardzie naszych realizacji. W ramach pakietu Aria Eco Smart każdy klient otrzymuje system inteligentnego domu. Mieszkańcy z dowolnego miejsca ze swojego smartfona lub komputera mogą sterować oświetleniem, regulować temperaturę, zarządzać instalacją alarmową oraz innymi funkcjami wpływającymi na komfort użytkowania mieszkania. Panele fotowoltaiczne na dachach realizowanych budynków pozwalają zaś obniżyć koszty zużycia energii elektrycznej części wspólnych o kilkadziesiąt procent.

W tym roku ponad 30 proc. działalności, w tym znaczną część zespołu agencja przeniosła z Ukrainy do Polski. Team LaSoft liczy przeszło 150 osób, wśród których znajdują się inżynierowie oprogramowania, projektanci UI/UX, kierownicy produktów, specjaliści ds. zapewnienia jakości i inżynierowie DevOps - eksperci infrastruktury serwerowej. Zespół agencji współpracuje z klientami na całym świecie, zapewniając rozwój aplikacji internetowych i mobilnych, projektowanie produktów, wdrażanie w chmurze, analizę biznesową i specyfikację projektów, zarządzanie projektami oraz wsparcie techniczne dla partnerów.

– Łódź to jeden z kluczowych rynków w Polsce, a przy tym niezwykle interesujące miasto, dlatego właśnie tu zdecydowaliśmy się otworzyć nasze drugie biuro w Polsce. Poszukując lokalizacji dla nowego oddziału istotne było dla nas, by to miejsce było przyjazne dla naszego zespołu i klientów. Takie właśnie warunki pracy zapewnia kompleks biurowy OFF Piotrkowska, który jest jednym z architektonicznych symboli miasta. Niepowtarzalny charakter obiektu wyróżnia go na tle innych budynków na biznesowej mapie Łodzi. Jesteśmy niezmiernie zadowoleni z wyboru tak kreatywnego miejsca, jak również z szybkiego przeprowadzenia procesu najmu, co umożliwiło nam błyskawiczne otwarcie łódzkiej filii – mówi Natalie Semenova, Head of Quality Assurance Office w LaSoft.

– Doceniamy zaufanie, jakim w kluczowym momencie dla swojej działalności obdarzyła nas firma LaSoft. W trakcie procesu najmu, który obejmował całościowe doradztwo dogłębnie poznaliśmy specyfikę pracy i potrzeby firmy. Pozwoliło to na wybór najbardziej optymalnej lokalizacji dla zespołu, który pracuje w Polsce i zapewnienie mu komfortowego i atrakcyjnego środowiska pracy. Chcielibyśmy także podziękować za możliwość uczestniczenia w uroczystej inauguracji pracy nowego oddziału firmy, w której udział brali m.in. również przedstawiciele Urzędu Miasta Łodzi z departamentu odpowiedzialnego za rozwój relacji inwestorskich w aglomeracji – mówi Tomasz Medygrał, Associate Director w dziale Landlord Representation w Walter Herz.

OFF Piotrkowska to wielofunkcyjny kompleks usytuowany przy ulicy Piotrkowskiej w Łodzi na terenie dawnej przędzalni i tkalni Franciszka Ramischa. Oryginalny XIX-wieczny, postindustrialny obiekt, mieszczący się w samym sercu miasta, zachował niepowtarzalny klimat wnętrz starej fabryki. Odrestaurowana zabudowa historycznego zakładu zapewnia stylową przestrzeń dla aranżacji nowoczesnej powierzchni biurowej w kreatywnym otoczeniu z bezpośrednim, szerokim dostępem do wielu usług, w tym restauracji i kawiarni. OFF Piotrkowska zdobyła pierwsze miejsce w plebiscycie „7 nowych cudów Polski” organizowanym przez National Geographic Traveler. Zyskała nagrodę dla „niebanalnych, magicznych przestrzeni, w które tchnięto nowe życie”. 

Andrzej Oślizło, prezes zarządu Develia S.A.

Pomysł wykorzystania istniejących obiektów i przekształcenie ich na budynki mieszkalne oceniamy na plus. Takie rozwiązanie wpisuje się w powszechny trend ochrony środowiska poprzez choćby zmniejszenie zapotrzebowania na cement, którego produkcja odpowiada za 5 proc. globalnej emisji dwutlenku węgla. Warto natomiast mieć na uwadze, że zmiana, która z jednej strony będzie korzystna pod względem ekologii, może odbywać się kosztem wygody przyszłych mieszkańców. Budynki handlowe czy biurowe były bowiem projektowane do pełnienia innych funkcji i nie każdy z nich da się łatwo zaadaptować do potrzeb mieszkaniowych.

Konwersja budynków w dzisiejszych realiach rynkowych to nadal niewielki segment rynku w Polsce. Jego potencjał można jednak szacować na podstawie obserwacji rynków zachodnioeuropejskich. Malejący zasób gruntów typu greenfield prowadzi do sytuacji, w której zmiana funkcji niektórych obiektów znajduje racjonalne przesłanki ekonomiczne. Nasz obecny land bank nie zawiera tego typu inwestycji, jednak nie zamykamy się na okazje rynkowe.

Angelika Kliś, członek zarządu Atal

Nie przewidujemy, aby to miało istotny wpływ na rynek. Działamy w innym stylu, a inwestycje planujemy wieloaspektowo w czasie i w przestrzeni. Ich kluczowymi atutami są: lokalizacja, funkcjonalność budynków, zastosowanie wysokiej klasy materiałów oraz dogodnych dla klientów rozwiązań, a także możliwie jak największa różnorodność dostępnych mieszkań i ich układów. Spełnienie wymienionych parametrów w trybie adaptacji budynków niemieszkalnych jest bardzo trudne, a zwykle niemożliwe, chociażby ze względu na głębokość traktów, czy też inną klasę odporności pożarowej budynku. Ponadto, większość naszych inwestycji jest etapowana. Tworzymy w ten sposób nowe kwartały dzielnic.

W praktyce bliżej nam do zmiany funkcji całego terenu, na przykład z produkcyjnej. Taki projekt zrealizowaliśmy we Wrocławiu, gdzie na terenie dawnych zabudowań młynarskich powstało osiedle Nowe Miasto Młyn Różanka.

Joanna Janowicz, dyrektor zarządzająca w firmie Constructa Plus

Uważam, że możliwość zmiany sposobu użytkowania budynków, której dotyczy projektowana ustawa, spotka się z zainteresowaniem po stronie firm deweloperskich. Banki ziemi w ostatnich latach mocno się skurczyły, więc każde rozwiązanie po stronie zwiększenia podaży będzie dla rynku dobre. Niestety to rozwiązanie przychodzi za późno. Gdyby na podobne kroki zdecydowano się dwa lata temu, byłyby z całą pewnością dużo bardziej efektywne. Wyobrażam sobie, że może nawet w istotny sposób zahamowałoby to spiralę rosnących cen nieruchomości.

Trzeba też zdawać sobie sprawę z tego, że firmy deweloperskie i w ogóle inwestorzy, działają teraz dużo ostrożniej niż te dwa lata temu. Przy dużej niepewności otoczenia, mniej inwestorów zdecyduje się na zakupy takich obiektów, mając wizję trudnego do przeprowadzenia procesu adaptacji oraz ryzyka szacowania dynamicznie zmieniających się kosztów wytworzenia.

Zuzanna Należyta, dyrektor ds. handlowych w Eco Classic

Jest to ciekawe rozwiązanie jednak posiadające wiele ograniczeń. Jednym z nich jest lokalizacja, często przy ruchliwych arteriach, w mało przyjaznym dla potrzeb mieszkaniowych otoczeniu. Ponadto, budynki biurowe czy handlowe mają diametralnie inne przeznaczenie, a co za tym idzie przystosowanie ich do potrzeb mieszkaniowych będzie wiązało się z dużą ingerencją w instalacje i strukturę budynku. Koszty tych zmian mogą się okazać zbyt duże, aby cała inwestycja była opłacalna. Nasza firma na razie nie bierze pod uwagę takich realizacji, ale z pewnością będziemy obserwować ten trend.

Sebastian Barandziak, prezes zarządu Dekpol Deweloper

Każde rozwiązanie, które będzie wynikiem rzetelnego badania potrzeb nabywców spotka się z zainteresowaniem rynkowym. Wydaje się, że takie projekty mogą mieć powodzenie wśród nabywców w sytuacji, jeśli uwzględnione zostaną ich typowe oczekiwania, jak atrakcyjna lokalizacja, dobry dostęp do infrastruktury, funkcjonalne układy lokali, metraże dla różnych grup odbiorców, przestrzeń dodatkowa w postaci balkonów, tarasów, ogrodów, dobry standard wykończenia, dostosowanie obiektów do obecnych trendów aranżacyjnych, atuty w postaci placu zabaw, miejsca spotkań sąsiedzkich, strefy rekreacji itd. I o ile relacja ceny do „produktu finalnego” będzie konkurencyjna wobec klasycznej oferty mieszkaniowej. Deweloperzy mogą podejmować próby wchodzenia w tego typu projekty z uwagi na malejącą podaż atrakcyjnych gruntów pod zabudowę. Jesteśmy otwarci na różnorodne projekty i nie wykluczamy zainteresowania tym tematem.

Plusy tego typu inwestycji to m.in. możliwość zainwestowania w atrakcyjnej lokalizacji, wykorzystanie atutów istniejących obiektów, czy oparcie kampanii marketingowo – sprzedażowej na dotychczasowej renomie miejsca.

Minusy to m.in. konieczność dostosowania starszych obiektów do nowej funkcji z uwzględnieniem obecnie obowiązujących przepisów, koszt przebudowy, złożona procedura, czy brak jednoznacznych informacji z rynku na temat szacowanego popytu na tego typu rozwiązanie.

Janusz Miller, dyrektor ds. sprzedaży i marketingu Home Invest

Biorąc pod uwagę zmieniające się warunki rynkowe, deficyt gruntów, a co za tym idzie malejącą podaż nowych projektów, tego typu zmiana funkcji usługowej na budynki mieszkalne z pewnością spotka się z zainteresowaniem na rynku i jest szansą na poprawę obecnej sytuacji. Potrzeby mieszkaniowe są nadal niezaspokojone. W związku z tym, zarówno my, jak również inni deweloperzy, będziemy zainteresowani tego typu projektami.  

Małgorzata Ostrowska, dyrektor Pionu Marketingu i Sprzedaży w J.W. Construction Holding S.A.

Takie rozwiązania mogą spodobać się inwestorom z uwagi na niewystarczającą podaż gruntów i długotrwałość procedur planistycznych. Przekształcanie w mieszkalne budynków, które kiedyś były biurowcami od wielu lat realizowane jest w krajach zachodnich. Jednak nie każdy biurowiec można łatwo tak zamienić. W niektórych przypadkach koszt dostosowania powierzchni niemieszkalnej do funkcji mieszkalnej może być nieopłacalny.

Marcin Michalec, CEO Okam

W dużych miastach zasoby atrakcyjnych, dobrze położonych działek inwestycyjnych sukcesywnie się kurczą, a same miasta i ich obrzeża w naturalny sposób się rozrastają. Przekształcanie starszych centrów handlowych czy biurowców w obiekty mieszkaniowe może być zatem alternatywą dla budowania na obrzeżach aglomeracji czy na terenach podmiejskich. Zapewne tę opcję, jeśli regulujące ją przepisy wejdą w życie, weźmie pod uwagę część deweloperów. Nie rozważaliśmy jeszcze takiego kierunku, ale oczywiście nie wykluczamy żadnej możliwości. W tym momencie specjalizujemy się m.in. w rewitalizacji terenów i budynków pofabrycznych, które znajdują się w Warszawie i Łodzi. Stołeczne projekty to BOHEMA – Strefa Praga,  CITYFLOW na Woli i 62 hektarów na Żeraniu, zaś w Łodzi - Strefa PROGRESS i Łódź.Work. Mając w tym zakresie wieloletnie doświadczenie, ten obszar będziemy na pewno dalej rozwijać. Pozwala nam to bowiem realizować inwestycje często położone w centralnych lokalizacjach dużych miast i tworzyć wyjątkowe przestrzenie, łączące historyczne elementy z nowoczesnym charakterem.

Joanna Chojecka, dyrektor ds. sprzedaży i marketingu na Warszawę i Wrocław w Grupie Robyg

Każde działanie wspierające możliwości zwiększenia bazy mieszkaniowej dla Polaków jest ważne, ponieważ w naszym kraju nadal brakuje kilku milionów mieszkań, aby dogonić standardy europejskie pod kątem liczby mieszkań na tysiąc mieszkańców. Jak najbardziej jest to ciekawa opcja dla deweloperów szukających atrakcyjnie zlokalizowanych inwestycji. W szczególności tereny nietrafionych centrów handlowych, które zajmują spore areały mogą być ciekawym wyzwaniem dla dewelopera.

Boaz Haim, prezes Ronson Development

Wzrost popularności pracy zdalnej i umocnienie e-handlu w okresie pandemii sprawiły, że budynki biurowe i handlowe nie są wykorzystywane na dotychczasową skalę. Konflikt w Ukrainie i napływ uchodźców tylko zwiększyły zapotrzebowanie na mieszkania. Luka mieszkaniowa w Polsce wynosi obecnie 3 miliony, tylu mieszkań brakuje.

Adaptacja istniejących, niewykorzystanych obecnie budynków na cele mieszkaniowe, szczególnie w kontekście kryzysu uchodźczego, mogłaby doraźnie rozwiązać problem braku mieszkań na rynku. Jako firma deweloperska, z dużą otwartością podchodzimy do wszelkich rozwiązań prawnych, które mogą przyspieszyć proces planowania i umożliwić budowę nowych mieszkań, także dzięki przekształceniom budynków biurowych i handlowych na mieszkania. Z całą pewnością będziemy się przyglądać tym regulacjom.

Mariola Żak, dyrektor sprzedaży i marketingu w Aurec Home

Już pandemia spowodowała gwałtowny spadek zainteresowania biurami i lokalami użytkowymi. Wiele budynków biurowych i handlowych nagle opustoszało, co pociąga szereg negatywnych konsekwencji , niewykorzystana przestrzeń zwyczajnie się marnuje. To z kolei generuje ogromne straty dla właścicieli budynków użytkowych, którzy często bankrutują. Natomiast konflikt w Ukrainie i związany z nim napływ uchodźców spowodował diametralny wzrost zapotrzebowania na lokale. Dlatego dobrym pomysłem jest to, aby pustostany wykorzystywać na cele mieszkaniowe. Nowa propozycja rozwiązań prawnych pozwoli bez większych ograniczeń przekształcać budynki użytkowe na mieszkalne, a w konsekwencji zwiększy zasoby mieszkaniowe, które w związku z napływem uchodźców są teraz na wagę złota.

Prognozujemy, że część deweloperów skorzysta z takiego rozwiązania, tym bardziej że utrzymujący się od lat popyt na mieszkania sprawia, że znalezienie atrakcyjnej działki pod inwestycję mieszkaniową jest obecnie mocno ograniczone, szczególnie w dużych miastach i dogodnych lokalizacjach. Pomimo, że dla dewelopera decyzja o budowie osiedla na takich terenach oznacza trudności formalne, chociażby w związku z budową niezbędnej infrastruktury, firmy są skłonne inwestować w takie budynki. W tereny poprzemysłowe zainwestowaliśmy w Warszawie już kilka lat temu. Powstaje na nich obecnie awangardowe osiedle Fabrica Ursus.

Wojciech Chotkowski, prezes zarządu Aria Development

Możliwość przekształcenia tych budynków na cele mieszkaniowe mogłoby zapewnić niezbędne lokale, zwiększając zasoby mieszkaniowe kraju. Uważnie obserwujemy zmiany zachodzące na rynku mieszkaniowym i jesteśmy otwarci na nowe realizacje. W przyszłości nie wykluczamy skorzystania z możliwości przekształcenia funkcji istniejących budynków, jeśli znajdziemy interesujący projekt.