DOMPRESS.PL

Adrian Potoczek, dyrektor ds. Sprzedaży i Marketingu w Wawel Service

Duży nacisk kładziemy aktualnie na to, aby zapewniać mieszkańcom dostęp do terenów rekreacyjnych oraz wspólnych zielonych przestrzeni. Staramy się projektować jak najwięcej dużych tarasów, ogródków przy mieszkaniach, a także zielone dziedzińce, pnącza i ogrody. Dobrym przykładem jest nasza najnowsza inwestycja Lema 28 w Krakowie, która wchodzi w trzeci etap realizacji.

Aranżacja budynku odzwierciedla nową ideę marki, chęć dawania mieszkańcom otaczającej natury, utworzenia oazy spokoju w centrum miasta. Kontakt z naturą poprzez roślinność pnącą na elewacji budynku, zielony dziedziniec, na który mieszkańcy będą mieli widok, a także bliskość Parku Lotników odpowiadają tym założeniom. Rozkłady mieszkań planujemy tak, aby mieszkańcy mogli poczuć więcej przestrzeni wychodząc ze swojego mieszkania, a także by mieli możliwość obcowania z przyrodą. Inwestycja planowana w Katowicach przy ulicy Wiertniczej będzie w szczególności zakładać miejsca rekreacji, takie jak ogród na dachu, park pośrodku inwestycji oraz między innymi miejsce na uprawę warzyw.

Zbigniew Juroszek, prezes Atal  

Pandemia w pewnym stopniu miała wpływ na sposób, w jaki klienci myślą o potrzebach związanych z zagospodarowaniem terenu osiedla. Z naszych obserwacji wynika, że nabywcy zaczęli jeszcze bardziej doceniać dodatkową przestrzeń życiową w postaci balkonów, loggii, tarasów i ogródków, a także przywiązują większą wagę do miejsc rekreacji na terenie osiedla. Wzbogacanie inwestycji o dodatkowe udogodnienia oraz troska o atrakcyjne części wspólne i tereny rekreacyjne w ramach osiedla to obserwowany od dłuższego czasu trend w budownictwie. Rynek mieszkaniowy jest już na tyle dojrzały, że klienci przywiązują coraz większą uwagę do architektury osiedla i estetyki części wspólnych.

Pragniemy współtworzyć zdrowy ekosystem miast, dlatego realizując projekty deweloperskie wzbogacamy przestrzeń o tereny zielone. Z myślą o dobrostanie mieszkańców, zieleń i tereny rekreacyjne lokujemy wokół budynków, na patiach, ale także realizujemy zielone tarasy na dachach i górnych kondygnacjach, czy ogrody deszczowe. Te ostatnie powstaną w naszym trójmiejskim projekcie Bursztynowa Zatoka. Stawiamy także na ekologiczne rozwiązania, m.in. w poznańskim osiedlu Zacisze Marcelin zrealizujemy systemy nawadniania zieleni wodą z retencji, co umożliwia podlewanie roślin w osiedlowym parku.  

Cezary Grabowski, dyrektor sprzedaży i marketingu Bouygues Immobilier Polska

Przykładamy dużą uwagę do niekonwencjonalnych części wspólnych. Pandemia przyczyniła się do tego, że nabrały one jeszcze większego znaczenia. Z uwagi na zmieniające się w tym kierunku potrzeby klientów, do części wspólnych w naszych projektach wprowadzamy elementy z obszaru well-being. Naszym celem są osiedla zachęcające do aktywnego, zdrowego stylu życia. Osiągamy ten cel tworząc wielofunkcyjne strefy na świeżym powietrzu, jak w inwestycjach Vitalité w Warszawie (boisko, pagórek, leżaki, stoły piknikowe), oraz Soleil de Malta w Poznaniu (boisko do siatkówki plażowej, leżaki, plac zabaw). Równie ważną częścią osiedli są patia lub dziedzińce obsadzone zielenią, które w zasadzie są dziś standardem w budownictwie mieszkaniowym. Coraz częściej tworzy się jednak nietypowe prywatne tereny zielone, jak np. zadrzewiony obszar osiedlowy przy inwestycji Forêt w Warszawie.

W infrastrukturę sportową i wypoczynkową wyposażamy także części wspólne wewnątrz budynków. Wystarczy wspomnieć siłownię, saunę, jacuzzi i strefę kibica w Vitalité lub klub mieszkańca w Zajezdni Wrocław.

Zauważamy także wzrost znaczenia ogródków, balkonów i tarasów. W pandemii wyraźnie wzrosło zainteresowanie mieszkaniami parterowymi z dużymi ogródkami. Widzimy to zwłaszcza w inwestycji Perspective – Wille Miejskie we Wrocławiu. Klienci bardziej potrzebują prywatnego miejsca na świeżym powietrzu, dlatego rosnącą popularnością cieszą się także mieszkania z dużymi tarasami, które u nas są dostępne np. w Centreville we Wrocławiu oraz Soleil de Malta w Poznaniu.

Andrzej Oślizło, prezes Develia S.A.

Proces przygotowania inwestycji może trwać kilkanaście miesięcy i zaczyna się na długo przed jej wprowadzeniem do sprzedaży. Trudno więc mówić o wpływie pandemii na kształt projektów mieszkaniowych znajdujących się obecnie w sprzedaży, które były przygotowywane przed jej rozpoczęciem. Lockdown sprawił, że klienci zaczęli zwracać większą uwagę na prywatne przestrzenie zewnętrze, jak balkony, tarasy czy ogródki w przypadku lokali na parterach. Rosnącym zainteresowaniem cieszą się też duże mieszkania o rozkładzie, który umożliwia wygospodarowanie osobnego pomieszczenia na gabinet do pracy. W ostatnich latach zaobserwowaliśmy również, że klienci coraz większą wagę przywiązują do atrakcyjnego wykończenia części wspólnych w budynkach, tj. korytarzy, klatek schodowych, czy hallu wejściowego.

Małgorzata Ostrowska, dyrektor Pionu Marketingu i Sprzedaży w J.W. Construction Holding S.A.

W planowanych przez nas inwestycjach, które będą realizowane w najbliższych miesiącach nie trzeba nic zmieniać. Rozwiązania, które projektują współpracujący z nami architekci nie od dziś służą bezpieczeństwu i komfortowi mieszkańców. Nasze inwestycje spełniają najwyższe międzynarodowe standardy i wymagania stawiane przez klientów. W inwestycji Bliska Wola Tower, która łączy funkcje mieszkalną i biurową, zadbaliśmy o wygodę zarówno jednych jak i drugich użytkowników. Do części mieszkalnej wchodzi się odrębną klatką schodową niż do lokali biurowych i apartamentów inwestycyjnych. Zwracamy szczególną uwagę na obecność w inwestycjach bogatej przestrzeni rekreacyjnej i sportowej. Taką właśnie mają do dyspozycji mieszkańcy osiedla Bliska Wola w postaci placów zabaw dla dzieci, ścieżek rowerowych i kompleksu boisk. Mieszkańcy Hanzy Tower w Szczecinie będą mieli do wyłącznej dyspozycji basen i taras widokowy na dachu, na wysokości 104 metrów. W inwestycji Osiedle Horizon w Gdańsku, znajdującej się w niewielkiej odległości od plaży i zatoki, rekreacji na wolnym powietrzu służyć będą zielone dachy budynków i tarasy. Istotna z uwagi na pandemię jest dla wielu klientów lokalizacja i ekologiczne rozwiązania. W Osiedlu Villa Campina, położonym niedaleko Puszczy Kampinoskiej, mieszkańcy mogą czuć się bezpieczniej, nawet alergicy. Nowoczesne, ekologiczne wyposażenie domów, uzupełnione o wentylację mechaniczną z rekuperacją, to gwarancja dostępu świeżego, przefiltrowanego powietrza, niezależnie od warunków atmosferycznych.

Michał Witkowski, dyrektor ds. sprzedaży Lokum Deweloper S.A.

Atrakcyjne części wspólne tworzące przestrzeń do wypoczynku i rekreacji są charakterystyczne dla naszych realizacji i dobrze rozpoznawalne na rynku. W tym aspekcie pandemia nie zmieniła naszych założeń projektowych, wiemy, że zagospodarowanie terenu wokół budynków ma istotny wpływ na jakość życia mieszkańców i skupiamy na nim dużą uwagę już od dawna. Widzimy, że jest to doceniane przez naszych klientów.

Na osiedlach realizowanych przez Lokum Deweloper powstają strefy fitness z przyrządami do ćwiczeń na świeżym powietrzu, ścieżki do biegania czy kolorowe, pełne różnorodnych atrakcji place zabaw dla dzieci z miękkim tartanowym podłożem. Staramy się, by na każdej inwestycji powstawały miejsca z oryginalną, bujną roślinnością i elegancką małą architekturą idealną do wypoczynku dla mieszkańców. W wielu projektach zbudowaliśmy też fontanny i pergole dodające uroku otoczeniu.

Pandemia i związane z nią obostrzenia sprawiły, że wzrosła potrzeba posiadania własnej przestrzeni do pracy i odpoczynku. Ogród, duży balkon/loggia, czy przestronny taras pozwalają wypocząć bez konieczności wychodzenia z domu, co w ostatnich miesiącach było znacznie utrudnione. W naszych inwestycjach klienci znajdą różnorodną ofertę mieszkań z przynależną dodatkową powierzchnią, ponieważ każde lokum ma przynajmniej jeden balkon lub ogródek.

Na wrocławskim Lokum Verde powstaną lokale 4-pokojowe z ogrodami powyżej 200 mkw., które już na początku sprzedaży znalazły nabywców. Obecnie w tym projekcie można jeszcze wybrać mieszkania 2-, 3- i 4-pokojowe z ogrodami do 67 mkw. Na osiedlu Lokum Porto we Wrocławiu dostępne są lokale z balkonami i tarasami o metrażu nawet 31 mkw., a na Lokum Monte w Sobótce pod Wrocławiem można zdecydować się na lokum z ogrodem do niemal 180 mkw. W ofercie krakowskich osiedli Lokum Salsa, Lokum Vista i Lokum Siesta są jeszcze wolne mieszkania z balkonami do 12 mkw. lub ogródkami do 30 mkw.

Joanna Chojecka, dyrektor ds. sprzedaży i marketingu na Warszawę i Wrocław w Robyg S.A.

Obecnie najważniejszy trend to zrównoważony rozwój w biznesie, czyli świadomość wpływu na otoczenie i wzięcie za niego odpowiedzialności. Nasze inwestycje to wielofunkcyjne przestrzenie, które spełniają wszystkie potrzeby mieszkańców. Sklepy, centra fitness, przedszkola, żłobki, galerie handlowe, restauracje, wszystko, co zapewnia komfortowe życie jest zaledwie o kilka kroków od domu.

W większości osiedli projektujemy tereny zielone tak, aby ograniczyć oddziaływanie promieniowania słonecznego i nie dopuścić do przegrzania środowiska i tworzenia miejskich wysp ciepła. Wdrażamy też ideę ogrodów deszczowych dla zatrzymywania wody i wspierania naturalnej retencji. Na elewacjach budynków montujemy systemy pochłaniające dwutlenek węgla oparte na roślinach. Stosujemy także tzw. zielone dachy. W samych budynkach natomiast instalujemy panele fotowoltaiczne, oświetlenie LED, i światłowody.

W mieszkaniach staramy się wprowadzić udogodnienia i rozwiązania służące poprawie jakości życia mieszkańców - czyli duże przeszklenia dające więcej światła, ponadstandardową wysokość pomieszczeń, przestronne balkony i pokoje tworzące przestrzeń przyjazną dla rodzinnej integracji oraz zdalnej pracy.

Tworzymy również całe osiedla i środowiska społeczne, a nie tylko budynki. Budujemy strefy rekreacyjne, miejsca do grillowania, place zabaw, siłownie zewnętrzne, strefy fitness z saunami wewnętrznymi, przestrzenie coworkingowe i kids play w budynkach i zewnętrzne place zabaw dla dzieci. Tym samym wpływamy na powstawanie lokalnych społeczności i integrujemy sąsiadów. Troszczymy się też o lepsze, wygodne życie naszych klientów budując w ramach naszych inwestycji żłobki, przedszkola, lokalne sklepy i punkty usługowe oraz gastronomiczne.

W wybranych lokalizacjach instalujemy również bezpłatne Wi-Fi w częściach wspólnych osiedli po to, by mieszkańcy mogli wyjść ze swoją codziennością poza mury mieszkania. Znaleźć się bliżej przyrody i terenów zielonych, które dla nich tworzymy.

Zapewniamy mieszkańcom naszych osiedli liczne, innowacyjne rozwiązania technologiczne, które wspierają ekologię i pozwalają zmniejszać koszty eksploatacyjne mieszkań, w tym w standardzie system Smart House bez dodatkowych opłat.

Najnowszą zmianą jest przystosowanie w wybranych inwestycjach miejsc parkingowych dla samochodów elektrycznych, zarówno w garażach podziemnych na życzenie klientów, jak i ogólnodostępnych na zewnątrz budynków. Obecnie pracujemy także nad zupełną nowością czyli wzbogaceniem systemu dbałości o jakość powietrza z wykorzystaniem farb antysmogowych na elewacjach. W jednej z inwestycji planujemy eco mural.

Karolina Bronszewska, Marketing Manager Ronson Development

Zawsze dużą wagę przywiązywaliśmy do projektowania części wspólnych, by oprócz mieszkania móc zaproponować klientom odpowiedni styl życia. Naszym celem jest taka aranżacja przestrzeni, aby w ramach swojego miejsca zamieszkania, mogli w atrakcyjny sposób spędzać wolny czas i zaspokoić wszystkie najpilniejsze potrzeby. Sztandarowymi inwestycjami, zaprojektowanymi jako samowystarczalne są warszawskie projekty Ursus Centralny i Miasto Moje, gdzie w częściach wspólnych stworzyliśmy bulwar i pasaż z atrakcjami dla dzieci, jak również strefami rekreacji i wypoczynku dla dorosłych.

Zieloną perłą na mapie Warszawy jest nasza inwestycja Nova Królikarnia, która powstała w sercu parku na Mokotowie. Dodatkowo, dosadziliśmy tam prawie 400 drzew i około 2000 krzewów i roślin wodnych, które zdobią zbiornik retencyjny.

Nasze statystyki sprzedażowe pokazują, że mieszkania na parterze bardzo zyskały na popularności. Jest to trend szczególnie mocno dostrzegalny w kameralnych projektach z niską zabudową, takich jak Tulip Wilanów w Warszawie, Nowe Warzymice pod Szczecinem, czy Viva Jagodno we Wrocławiu. W tym ostatnim projekcie wprowadziliśmy do sprzedaży bardzo ciekawy produkt, jakim są mieszkania dwupoziomowe z ogródkami. Cenią je szczególnie rodziny z dziećmi, głównie ze względu na wyraźny podział stref dziennej i nocnej oraz wyjście do ogrodu.

Mariola Żak, dyrektor sprzedaży i marketingu Aurec Home

Pandemia uświadomiła wszystkim, jak bardzo ważne jest dbanie o zdrowie i  relacje. W związku z tym najnowsze trendy w budownictwie mieszkaniowym skupiają się wokół troski o środowisko naturalne, budowania więzi społecznych oraz rekreacyjnego uprawiania sportu. Budowane przez nas Miasteczko Jutrzenki charakteryzuje przemyślany układ oraz takie umiejscowienie małej architektury i placów zabaw, które umożliwiają odpoczynek i rekreację. Mieszkańcy będą mogli  relaksować się na drewnianych leżankach przy oczkach wodnych i fontannach. W pełni wyposażona siłownia  tradycyjna, jak i plenerowa oraz miejsca do uprawiania jogi zaspokoją potrzebę rekreacyjnego uprawiania sportu. Na osiedlu znajdą się również szklarnie do realizowania ogrodniczych pasji. Podobnie podchodzimy do inwestycji Fabrica Ursus. Ważne jest dla nas wygoda i budowanie więzi między mieszkańcami, dlatego zadbaliśmy o dobrze zagospodarowane części wspólne i obecność lokali użytkowych, tj. sklepów, usług, kawiarni i restauracji.

Edyta Kołodziej, dyrektor sprzedaży i marketingu w Nickel Development

Każdorazowo myślenie o produkcie zaczynamy od pogłębionej analizy potrzeb naszych klientów. Jeszcze przed wybuchem pandemii projektowaliśmy inwestycje z ogrodami (Osiedle Księżnej Dąbrówki), dużymi loggiami (ST_ART Piątkowo), czy częściami wspólnymi sprzyjającymi integracji (strefa FUN w Apartamentach Koło Brzegu). Kilkunastomiesięczny okres izolacji wzmocnił jeszcze bardziej oczekiwania względem mieszkań i domów. To już nie są cztery ściany, w których się bywa, ale miejsce, w którym się żyje, odpoczywa, pracuje, uprawia sport oraz – biorąc pod uwagę części wspólne – nawiązuje nowe relacje, zarówno prywatne, jak i biznesowe. Obecnie projektowane przez nas inwestycje odpowiadają na te wszystkie potrzeby. Wokół nieruchomości maksymalizujemy tereny zielone, planujemy dostępne dla mieszkańców ogrody dachowe, wewnętrzne zielone patia i duże tarasy, wyodrębniamy dodatkową, wielofunkcyjną przestrzeń, która będzie służyć pracy, rozrywce, nawiązywaniu kontaktów. Mamy świadomość, że dla mieszkańca, oprócz wygodnego mieszkania, ważny jest także aspekt społeczny, możliwość interesującego spędzania czasu bez konieczności wychodzenia poza teren nieruchomości. Ludzie są spragnieni spotkań i chcemy im dać do tego możliwość, tworząc przestrzenie zachęcające do tworzenia mikrolokalnych społeczności.

Zuzanna Należyta, dyrektor ds. handlowych w Eco Classic

Lokcdown spowodował, że większe znaczenie dla nabywców mają takie powierzchnie, jak ogródek czy balkon. Wzrosła również potrzeba posiadania większej przestrzeni w samym mieszkaniu. Pożądana jest również możliwość wydzielenia dodatkowego pomieszczenia do pracy czy nauki zdalnej. Zasadniczą zmianą w sposobie kształtowania części wspólnych, zarówno przed pandemią, jak i teraz jest aranżacja większych powierzchni zielonych czy rekreacyjnych, które są poszukiwane i doceniane przez klientów.

Janusz Miller, dyrektor ds. sprzedaży i marketingu Home Invest

Klienci zainteresowani zakupem mieszkań ze względu na pandemię bardziej zwracają uwagę na zagospodarowanie części wspólnych i terenów rekreacyjnych na osiedlach. Biorą pod uwagę, że kolejny lockdown i zakaz przemieszczania mogą powtórzyć się w przyszłości. Dlatego ważne jest dla nich, aby potrzeba związaną z bezpieczeństwem i odpoczynkiem była zapewniona w miejscu zamieszkania. Planując nasze nowe projekty staramy się, aby w miarę możliwości spełnić oczekiwania każdej grupy wiekowej, od najmłodszych do najstarszych. Kładziemy nacisk na większe balkony, tarasy, czy ogródki przynależne do mieszkań.

Agata Zambrzycka, dyrektor ds. Sprzedaży i Marketingu w Aria Development

Jednym z trendów, jakie możemy zauważyć we współczesnym budownictwie jest stosowanie rozwiązań typu smart, dających możliwość zdalnego sterowania najważniejszymi funkcjonalnościami mieszkania, które stanowią standard w naszych najnowszych i planowanych inwestycjach. Kolejnym trendem, który zyskuje z roku na rok coraz większą popularność jest obecność zieleni w pobliżu inwestycji. Zieleń wpływa na nasze samopoczucie i pozwala zminimalizować stres. Większa świadomość w tym zakresie oraz aktywny tryb życia sprawiają, że chcemy mieszkać w przestrzeni, która ułatwia nam wypoczynek i aktywność na świeżym powietrzu. Dlatego w nowych projektach planujemy duże ogródki z wydzielonym terenem do uprawy własnych warzyw i miejscami służącymi rekreacji, przeznaczonymi do grillowania i spotkań mieszkańców. Ponieważ dzieci nie potrzebują np. równoważni, a jedynie kłody, na której mogą ćwiczyć równowagę, dlatego nasze place zabaw w przyszłości będą naturalne. Nieodłącznymi elementami naszych nowych inwestycji będą też siłownie plenerowe oraz boiska. Rozważamy też realizację na terenie osiedli przestrzeni coworkingowych.

Sebastian Barandziak, prezes zarządu Dekpol Deweloper

Dla klientów ważna jest przestrzeń, im jest jej więcej, tym inwestycja oceniana jest jako bardziej atrakcyjna. W efekcie nowe projekty charakteryzują szersze i bardziej przestronne części wspólne, obszerniejsze ogródki i więcej terenów zielonych czy rekreacyjnych. Znanym trendem są teraz również ogrody wodne i małe zbiorniki wodne oraz rozwiązania ekologiczne typu: oświetlenie ledowe wewnątrz budynku i na zewnątrz z czujnikiem zmierzchu, panele fotowoltaiczne, tzw. zielone dachy. Coraz więcej uwagi zwraca się również na rodzaj nasadzenia na terenach wspólnych, wybierane są tzw. rośliny antysmogowe. Przez wzgląd na pandemię  nowym rozwiązaniem są montowane w częściach wspólnych oczyszczacze powietrza czy dozowniki z płynem dezynfekującym. Podsumowując, obecnie prym wiodą przede wszystkim rozwiązania służące bezpieczeństwu nabywców oraz energooszczędne i ekologiczne.

Tomasz Czubak, dyrektor Przygotowania Projektów Deweloperskich w Jakon

Pandemia spowodowała, iż część mieszkańców poszukuje nowych funkcji w budynkach. Coraz popularniejsze stają się lokale przeznaczone do wspólnego użytku mieszkańców wspólnoty. Taki lokal zaplanowaliśmy w inwestycji Kórnicka w Poznaniu i został pozytywnie odebrany przez mieszkańców. W inwestycji Ellada Park w Poznaniu wykonujemy we współpracy z ZZM oraz ZDM ogrody wodne, aby przestrzeń wokół osiedla była przyjazna dla mieszkańców, a także by zadbać o przyrodę poprzez zwiększenie naturalnej retencji wód opadowych. W realizowanych przez nas inwestycjach aranżujemy przestronne balkony oraz ogródki, które doceniają klienci. 

Andrzej Oślizło, prezes Develia S.A. 

Fundusze typu REIT są bardzo potrzebne na polskim rynku mieszkaniowym. Tego rodzaju rozwiązania od wielu dekad z powodzeniem funkcjonują na całym świecie. Umożliwiają inwestorom indywidualnym czerpanie korzyści z finansowania projektów, które ze względu na swoją skalę dostępne były tylko dla dużych, instytucjonalnych graczy. Przy obecnych, rekordowo niskich stopach procentowych dla osób fizycznych właściwie nie ma sensownych alternatyw inwestycyjnych, niż mieszkania kupowane na wynajem czy choćby tylko w celu ochrony oszczędności przed inflacją. Nie wszyscy jednak mogą od ręki wyłożyć 400-500 tys. zł, żeby samodzielnie zostać właścicielem odrębnego lokalu. Podobnie, jak nie wszyscy mają czas, chęci albo kwalifikacje niezbędne do odpowiedniego zarządzania taką inwestycją. Dlatego też z niecierpliwością czekamy na ustawę i powstanie pierwszych polskich REIT-ów z prawdziwego zdarzenia. 

Adrian Potoczek, dyrektor ds. Sprzedaży i Marketingu w Wawel Service

Generalnie uważamy jest to dobry sposób finansowania inwestycji i będzie wsparciem dla rozwoju rynku, jednakże wszystko zależne jest od tego, co ustawa będzie zawierała. Polscy inwestorzy, zarówno indywidualni, jak i instytucjonalni wciąż mają bardzo ograniczone możliwości inwestowania i realizowania zysków na rynku nieruchomości. Sposób ten jest bardzo popularny za granicą i wierzymy, że w Polsce również się to zmieni. Istotne, jak rząd podejdzie do kwestii podatkowych, gdyż na pewno REIT-y nie powinny być podwójnie opodatkowane. Myślę, że trzeba poczekać na szczegóły ustawy i ostateczne decyzje, aby móc ocenić jej plusy i minusy.
Do tej pory inwestowanie na lukratywnym rynku nieruchomości dla większości drobnych inwestorów oznaczało kupowanie lokali, co służyło np. przechowaniu wartości kapitału lub zarabianiu na wynajmie. Oczywiście, można też zarabiać będąc udziałowcem w przedsięwzięciu deweloperskim i to nawet 12,5 proc. rocznie. Jest to niezwykle atrakcyjne na tle inwestycji w lokaty, obligacje, czy mieszkania na wynajem. Niewielu jednak wie, że jest to ułamek możliwości pomnażania kapitału, bo można też bogacić się na inne sposoby, a na świecie zapewniają to specjalistyczne fundusze inwestycyjne, tzw. REIT-y?
W naszym kraju, jak na razie wciąż brakuje legislacji. Szacuje się, że polski kapitał stanowi tylko od 2 proc. do 5 proc. wolumenu inwestycyjnego na rynku nieruchomości komercyjnych. Brak regulacji prawnych w naszym kraju od lat blokuje prawdziwy rozwój tego segmentu i jego dostępność dla każdego inwestora. 

Boaz Haim, prezes Ronson Development

Z dużą uwagą przyglądamy się wszystkim propozycjom nowych regulacji dotyczących rynku nieruchomości. Szczególnie, gdy podobne rozwiązania są z powodzeniem praktykowane w krajach o rozwiniętych gospodarkach. REIT-y, dzięki formie funduszy wspólnego inwestowania, dają możliwość ulokowania nawet niewielkiego kapitału w nieruchomości, a tym samym wejścia nowego inwestora na rynek. Ponadto, możliwe jest inwestowanie na rynku bez konieczności zakupu mieszkania, inwestowania w prace wykończeniowe i dbania o najemców. Doświadczenie światowe pokazuje, że REIT-y mogą w długiej perspektywie zapewnić wysoką stopę zwrotu, przy relatywnie niskim ryzyku. Wadą każdego tego typu rozwiązania jest natomiast brak jasnych i przejrzystych uregulowań prawnych, dlatego z ciekawością będziemy oczekiwać finalnego projektu.

Jarosław Kozak, prezes zarządu Waryński S.A. Grupa Holdingowa 

Nie odczuwamy braku środków napływających na rynek, szczególnie w sytuacji niskich stóp procentowych. Inwestycje w nieruchomości są postrzegane w naszej ocenie jako opłacalne i przynoszące wysokie stopy zwrotu. Z całą pewnością dopływ środków od mniej zamożnych klientów inwestujących poprzez fundusze zamknięte może tym bardziej wzmocnić obserwowaną na rynku koniunkturę popytową. Na obecnym etapie najpopularniejszymi sposobami finansowania są środki własne i finasowanie dłużne bankowe, rzadziej spotykane są środki pochodzące z papierów wartościowych. Decydujące znaczenie będzie tu miał koszt, po jakim dany kapitał jest możliwy do uzyskania. Jednak obserwujemy nadpłynność środków na rynkach finansowych, co wróży dobrze przyszłości naszej branży. 

Małgorzata Ostrowska, dyrektor Pionu Marketingu i Sprzedaży w J.W. Construction Holding S.A.

Pomimo pandemii i globalnego lockdownu inwestycje w nieruchomości w Polsce osiągnęły w 2020 roku rekordowe wyniki, zbliżone do tych z lat poprzednich. Jednak udział rodzimego kapitału był jak dotąd zaledwie kilkuprocentowy. Dominowały zagraniczne fundusze inwestycyjne, emerytalne, ubezpieczeniowe i podmioty działające w formule REIT. Wprowadzenie tych ostatnich do polskiego porządku prawnego mogłoby tę sytuację zmienić, choć trudno sobie wyobrazić, by mogły osiągnąć skalę wystarczającą do efektywnego działania i dywersyfikację, jeśli ograniczać się będą wyłącznie do kapitału osób prywatnych. 
Oszczędności Polaków mogłyby być tylko uzupełnieniem instytucjonalnych form inwestowania. Inwestycje w nieruchomości mają charakter długofalowy i są traktowane jako bezpieczna forma lokowania oszczędności. Jednak by kupić samodzielnie mieszkanie trzeba mieć relatywnie duży kapitał. Taka inwestycja jest mało płynna, co może być kolejnym ograniczeniem. REIT-y, które działałyby na takiej zasadzie, jak inne spółki publiczne mogłyby być dobrym rozwiązaniem. Jeśli cały wypracowany przez nie zysk byłby przeznaczony na dywidendę, mógłby być to sposób oszczędzania na emeryturę. Pod warunkiem, że zgodnie z jedną z koncepcji REIT-y obejmowałyby wyłącznie rynek mieszkaniowy. Nieruchomości mieszkaniowe są bowiem jednym z bezpieczniejszych i zapewniających atrakcyjną stopę zwrotu aktywów w naszym kraju. Dlatego zagraniczne instytucje bardzo chętnie lokują w nie kapitał. Dobrze byłoby zatem, by inwestycje te były również udziałem inwestorów indywidualnych, by oni także mogli czerpać z tego rynku korzyści. To pozwoli na budowanie rodzimego kapitału przyczyniając się zarazem do rozwoju rynku nieruchomości.  

Zuzanna Należyta, dyrektor ds. handlowych w Eco Classic

Stworzenie takich mechanizmów, jak REIT-y wzmacnia stronę popytową, a biorąc pod uwagę obecny poziom popytu, problemy z podażą ze względu na wydłużenie procesu inwestycyjnego i dostępność gruntów, niestety spowoduje to dalszy wzrost cen mieszkań. Dla finansowania deweloperów jest to obojętne. 
Zadziwiające jest jednak to, że nagle przyspieszyły prace nad ustawą o REIT-ach, które są de facto produktami inwestycyjnymi, nie słychać natomiast niczego o planach stworzenia Funduszu Gwarancyjnego dla inwestujących w REIT-y.  Jednocześnie z powodu rzekomych licznych upadłości deweloperów (podawane statystyki dotyczą firm budowlanych) tworzy się Deweloperski Fundusz Gwarancyjny.
Branża deweloperska nie jest przeciwna istnieniu takiego funduszu, zwracam jednak uwagę na rozbieżności miedzy celem a wykonaniem. Celem jest zabezpieczenie nabywcy, zatem skoro deweloper wywiąże się z umowy, wybuduje i przeniesie własność mieszkania powinien dostać środki z powrotem. Tak jednak nie będzie, środki przepadają więc jest to forma dodatkowego opodatkowania, które podnosząc koszty realizacji inwestycji spowoduje dalsze podwyżki cen. Jednocześnie proceduje się ustawę o REIT-ach, co od roku napędza popyt ze strony funduszy budujących portfele nieruchomości i znacząco przyczynia się do wzrostu cen nowych mieszkań. Gdzie w tym dbałość o dobro przeciętnego Kowalskiego?

Joanna Chojecka, dyrektor ds. sprzedaży i marketingu na Warszawę i Wrocław w Robyg SA.

Ustawa o REIT-ach to poszerzenie możliwości kapitałowych finansowania przedsięwzięć deweloperskich. Zwyczajowo na Zachodzie w ten sposób finansuje się deweloperkę komercyjną i handlową. Jeśli w Polsce będzie to rozszerzone na inwestycje mieszkaniowe może przynieść pewnego rodzaju wzmocnienie rozwoju tego rynku i przyspieszyć budowę mieszkań. Jednak kluczowa dla REIT-ów będzie dywersyfikacja portfela na różnego rodzaju przedsięwzięcia deweloperskie, które zapewnią odpowiednią skalę, czyli na inwestycje z rynku biurowego, magazynowego i handlowego.
Należy pamiętać, że jest to przede wszystkim uzupełnienie rynku a nie jego podstawa, dlatego działalność kluczowych deweloperów, w tym nasza nie ulegnie zmianie niezależnie od wprowadzenia REIT-ów.

Mariola Żak, dyrektor sprzedaży i marketingu Aurec Home 

Dzięki REITom otworzy się strumień dopływu kapitału i w konsekwencji rynek deweloperski rozwinie się jeszcze mocniej. Liczymy, że dzięki temu Polacy będą mogli łatwiej zaspakajać swój potrzeby mieszkaniowe, jednak na ten moment REITy w polskim wydaniu to raczej eksperyment z trudnym do przewidzenia skutkiem, ponieważ rozwiązanie to ma dotyczyć głównie nieruchomości na wynajem – inaczej niż ma to miejsce na Zachodzie.

Janusz Miller, dyrektor ds. sprzedaży i marketingu Home Invest

Trudno w tej chwili jednoznacznie odpowiedzieć, w jakim stopniu ten sposób finansowania będzie wsparciem dla rozwoju rynku mieszkaniowego, gdyż nie znamy jeszcze szczegółów dotyczących przygotowywanej ustawy. Na pewno tego typu rozwiązanie będzie miało swoje plusy i minusy. Natomiast czas pokaże, czy będzie to interesująca forma finansowania dla deweloperów i w jakim stopniu wpłynie na rynek mieszkaniowy.

Tomasz Czubak, dyrektor Przygotowania Projektów Deweloperskich w Jakon

Jak każde nowe rozwiązanie również REIT-y wzbudzają skrajne odczucia. Nie przewidujemy, aby miały one w znaczącym stopniu zmienić sposób finansowania inwestycji. Problem dla polskich firm w porównaniu z firmami z kapitałem zagranicznym jest dostęp do kapitału. Nie przewidujemy jednak, aby wspomniana ustawa w wymierny sposób poprawiła sytuację. Na efekty poczekamy zapewne kilka lat.

Edyta Kołodziej, dyrektor sprzedaży i marketingu w Nickel Development

Idea stworzenia dedykowanej formy prawnej dla działalności związanej z komercyjnym zakupem i następnie wynajmem nieruchomości może przynieść dwie korzyści, które w rezultacie mają szansę przełożyć się na rozwój budownictwa mieszkaniowego. 
Po pierwsze, pomoże to zdemokratyzować inwestycje. Zakup udziałów w takiej spółce będzie mniejszą barierą niż samodzielne kupno mieszkania. To powinno przyciągnąć osoby, które aktualnie nie stać na inwestowanie w nieruchomości, ale mają nadwyżki finansowe, które chciałyby ulokować. Stworzona więc zostanie atrakcyjna alternatywa dla mniej zamożnych inwestorów. Drugą korzyścią, jeśli uzbiera się dość dużo takich indywidualnie inwestujących osób, będzie zastrzyk finansowania dla budownictwa mieszkaniowego, którego niezmiennie w Polsce brakuje.  

Wojciech Chotkowski, prezes zarządu Aria Development 

REIT-y w krajach rozwiniętych istnieją od wielu lat i dobrze, że ustawodawca w Polsce w końcu dostrzegł ich potencjał. Otwarcie rynku nieruchomości komercyjnych dla inwestorów indywidualnych może przyczynić się do dalszego rozwoju rynku deweloperskiego w Polsce. Inwestycje w nieruchomości są długofalowe, dlatego otoczenie prawne powinno być przejrzyste i stabilne, a ustawa musi być na tyle dobrze napisana, by nie było potrzeby jej pilnej modyfikacji. Przed wejściem ustawy w życie legislator powinien przeprowadzić kampanię edukacyjną, która pozwoli potencjalnym inwestorom zrozumieć zalety i zagrożenia związane z inwestycją w REIT’y.

Sebastian Barandziak, prezes zarządu Dekpol Deweloper

Atrakcyjność REIT-ów będzie zależeć w dużej mierze od tego, w jakiej formie i na jakich warunkach będą mogły być prowadzone w naszym kraju. Ich niezaprzeczalnym plusem jest zaoferowanie rodakom nowej formy oszczędzania poprzez lokowanie środków w nieruchomości. Powinna być ona dostępna, zarówno dla podmiotów instytucjonalnych, jak i inwestorów indywidualnych. Efektem będzie zmniejszenie się deficytu mieszkaniowego i przede wszystkich pobudzenie gospodarki. Ponieważ  będzie to jednak nowa forma pojawi się niepewność dotycząca tego, w jaki sposób, jak bardzo i czy w ogóle rozwinie się działalność związana z REIT-mi w Polsce.  A co za tym idzie, czy i kiedy będzie widoczny ich pozytywny wpływ na rynek deweloperski i gospodarkę.

Sytuacja związana z pandemią, ograniczenia komunikacyjne oraz postępująca decentralizacja życia i usług radykalnie wpłynęły na sposób postrzegania miasta i jego użyteczności. Najcenniejszą wartością stała się możliwość wygodnego życia i pracy oraz perspektywa bliskiego kontaktu z naturą, co powinno zapewniać najbliższe otoczenie w promieniu krótkiego spaceru. Dlatego obiekty typu mixed-use, które zaspokajają wiele lokalnych potrzeb cieszą się dziś tak dużą popularnością, nie tylko wśród użytkowników biur i mieszkańców miasta, ale często także i wśród turystów. Wnoszą nieocenioną wartość infrastrukturalną, szczególnie jeśli rozbijają monofunkcyjny charakter obszaru, na którym się znajdują. Należy więc przypuszczać, że właśnie w te stronę jeszcze szybciej niż dotychczas zmierzało będzie projektowanie w sektorze nieruchomości komercyjnych.

Bronią się w nowych realiach        

- Im istotniejszą kwestią jest kreowanie obszarów, w obrębie których możliwe jest zaspokojenie większości codziennych potrzeb, tym znaczenie inwestycji typu mixed-use staje się większe. Także dla inwestorów projekty kreujące przestrzeń miejską są znacznie ciekawsze od obiektów o jednolitych funkcjach. Wyższa jest ich wycena. Pozwalają też uzyskać atrakcyjniejsze zwroty – mówi Krzysztof Foks, Senior Analyst w Walter Herz. - Należy również wspomnieć o większym bezpieczeństwie i odporności biznesowej, jakie zapewniają kompleksy wielofunkcyjne w dłuższym przedziale czasu, dzięki możliwości dywersyfikacji dochodów. Ze względu na swój profil umożliwiają także wprowadzanie zmian w zakresie funkcji w zależności od zapotrzebowania płynącego ze strony rynku – informuje Krzysztof Foks.  

Tak stało się choćby w przypadku warszawskiej Fabryki Norblina, która jest na finiszu budowy. Inwestor szybko dostosował projekt do wywołanych pandemią zmian rynkowych, zastępując przestrzenie handlowe rozrywkowo-usługowymi.

- Projekty mixed-use oferują w Polsce przeszło 1 mln mkw. powierzchni komercyjnych. Realizacja planów inwestycyjnych firm deweloperskich prowadzących projekty miastotwórcze oparte na rewitalizacji dużych kwartałów miejskich, w tym m.in. Cavatiny, Capital Park, Echo Investment, Torusa, czy Vastint Poland w ciągu kilku najbliższych lat przynieść może podwojenie tych zasobów – informuje Mateusz Strzelecki, Partner / Head of Regional Markets w Walter Herz. – Sukces komercyjny inwestycjom wielofunkcyjnym zapewniają, nie tylko rozbudowane usługi, handel i gastronomia dostępne na miejscu, ale także ciekawe zagospodarowanie przestrzeni wspólnych i terenu wokół budynków. Poprzez zielone obszary rekreacyjne i nowe elementy architektoniczne aranżacja takich projektów wychodzi często w głąb obszarów miejskich i stapia inwestycje z okoliczną infrastrukturą. W ten sposób powstają miejsca przyjazne, nie tylko do pracy, ale i sprzyjające odpoczynkowi. To wszystko sprawia, że duże kompleksy o różnorodnych funkcjach bardzo dobrze radzą sobie w obecnych warunkach – dodaje Mateusz Strzelecki.   

Warszawskie obiekty z renomą i nowe projekty

Realizację obiektów typu mixed-use obserwujemy w Polsce od dawna, ale w ciągu ostatnich pięciu lat wzrastała, nie tylko ich ilość, ale także skala projektów. Tego typu inwestycje związane są zazwyczaj z rewitalizacją dużych, zaniedbanych terenów miejskich, często o przemysłowym charakterze oraz rewitalizacją zabudowań pofabrycznych w atrakcyjnych lokalizacjach.  

Dzięki tego rodzaju inwestycjom największe aglomeracje w kraju zyskują nowoczesne kwartały miejskie o spójnej, oryginalnej koncepcji architektonicznej, zapewniające różnorodność funkcji. Nalezą też do miejskich atrakcji, tak pod względem biznesowym, jak i turystycznym.  

Wśród najpopularniejszych, warszawskich kompleksów, opartych na rewitalizacji historycznych zabudowań, które zyskały już renomę mamy na przykład Elektrownię Powiśle, Konesera, Halę Koszyki, czy oddane niedawno Browary Warszawskie. Niebawem dołączy do nich będąca na ukończeniu, Fabryka Norblina, na którą trzeba było poczekać kilkanaście lat. Poza nowoczesnymi biurami, firma Capital Park zapowiada otwarcie w niej butikowego kina, pierwszej w Polsce digitalowej galerii sztuki, kultowego BioBazaru, foodhallu z ponad 30 konceptami gastronomicznymi oraz muzeum.   

Duży wkład w tworzenie warszawskiej tkanki miejskiej ma także firma Ghelamco Poland. Po realizacji prekursorskiego projektu miastotwórczego z placem Europejskim usytuowanym wśród biurowców kompleksu Warsaw Spire w okolicy ronda Daszyńskiego, deweloper realizuje kolejne inwestycje oferujące różne funkcje. Właśnie ukończył budowę projektu Warsaw Hub w tym samym rejonie.  

Do prowadzonych w Warszawie inwestycji multifunkcyjnych należy także Port Praski oraz realizowany w miejscu dawnej fabryki Polleny kompleks Bohema.

W podobną stronę idą także konsekwentne zmiany zachodzące od kilku lat na warszawskim Służewcu Przemysłowym, który stał się symbolem monokultury biurowej. Wprowadzana jest tam coraz szerzej zabudowa mieszkaniowa i hotelowa oraz różnego rodzaju usługi. Empark, jeden z najstarszych parków biurowych w Warszawie ma zaś teraz szansę stać się prawdziwie multifunkcyjnycm kompleksem.

Ponadto, budowę imponującego projektu mixed-use o powierzchni 230 tys. mkw. na 6,5 ha terenie przy ulicy Towarowej 22 w Warszawie zapowiedziało Echo Investment. Będą w nim sklepy, biura, mieszkania, hotel, kino i teatr. Inwestor planuje również realizację miastotwórczego projektu na stołecznych Kabatach. Powstanie tam wielofunkcyjny kompleks, którego istotną częścią będzie ogólnodostępny park – ogród na skarpie oraz plac z kawiarniami, ogródkami restauracyjnymi, zielenią, fontannami i małą architekturą u zbiegu al. KEN i ul. Wąwozowej.

Na 14,5 hektarowym terenie obok lotniska na Okęciu dużą inwestycję wielofunkcyjną planuje również Vastint Poland. W perspektywie jest również rewitalizacja fabryki Drucianka, usytuowanej w sąsiedztwie warszawskiego Dworca Wschodniego. W ostatnich miesiącach wpłynął wniosek o ustalenie warunków zabudowy dla tego terenu.

Trójmiasto i Łódź w czołówce

Z projektów łączących funkcje mieszkalną, biurową i rekreacyjno-kulturalną słynie również Trójmiasto i Łódź, ale realizację tego rodzaju przedsięwzięć obserwować możemy też we Wrocławiu, Katowicach, czy Poznaniu.

W Łodzi zrewitalizowanych zostało z sukcesem wiele obiektów po dawnych fabrykach, a obecnie największe miastotwórcze znaczenie ma łódzka Fuzja realizowana przez Echo Investment. Przestrzenie publiczne w formie parków i miejskich placów zajmować będą w niej blisko 4 ha, tj. prawie połowę obszaru inwestycji.

W sąsiedztwie Dworca Łódź Fabryczna powoli tworzy się też Nowe Centrum Łodzi (NCŁ), w budowę którego wkład ma firma Skanska. Grupa Cavatina w Łodzi ma z kolei na koncie Widzewską Manufakturę. Poza tym, inwestor realizuje wielofunkcyjny projekt Quorum we Wrocławiu i Global Office Park w Katowicach. Te trzy projekty dostarczą na rynek łącznie około 175 tys. mkw. GLA i przeszło 1,5 tys. mieszkań na wynajem.

Firma Vastint Poland natomiast ogłosiła budowę drugiego etapu kompleksu Waterfront przy Nadbrzeżu Prezydenta w Gdyni. Zabudowa zostanie uzupełniona o 80 tys. mkw. powierzchni mieszkalno-biurowo-usługowej, obejmującej biura, lokale usługowe, dwa hotele z powierzchnią konferencyjną oraz obiekty użyteczności publiczno-kulturowej, w tym także kino. Powstanie też nowy ogólnodostępny skwer, wokół którego będzie toczyło się życie publiczne.  

W gdańskim Wrzeszczu modelowym przykładem inwestycji oferującej różne funkcje jest natomiast Garnizon. W odległości kwadransa spacerem w zróżnicowanym środowisku multifunkcyjnym osadzone jest też gdańskie centrum biznesowe Olivia Business Centre.  

W Poznaniu projekt Nowy Rynek, składający się z pięciu budynków o różnych funkcjach realizuje firma Skanska. Do rewitalizacji zabudowań na terenie historycznej ubojni z końca XIX wieku w poznańskiej dzielnicy Garbary przygotowuje się też Vastint Poland.

Aby zrealizować to nietypowe przedsięwzięcie Grupa Waryński zawarła porozumienie z Uniwersytetem Przyrodniczym w Lublinie. Celem współpracy jest stworzenie „pszczelego” ogrodu, który pozwoli na zwiększenie populacji murarki ogrodowej, a także umożliwi prowadzenie badań naukowych nad hodowlą pszczół w miejskich warunkach i tym samym uzyskanie odpowiedzi na wiele nurtujących zagadnień z biologii tego cennego owada.

Czynniki zagrażające pszczołom

W wyniku postępującej urbanizacji zanika bioróżnorodność związana z zapylaczami, a uzupełnienie tej niszy przez człowieka, będącego częścią ekosystemu, zwiększa szanse na przetrwanie nie tylko pszczół. Rozwój gospodarczy powoduje, że obecnie pszczoły bytują w dość nieprzyjaznym środowisku. Chemizacja rolnictwa obniża pszczelą odporność, a uprawy monokulturowe zajmują tereny potencjalnie odpowiednie dla dzikich pszczół. Niestety to wszystko znacząco przyczynia się do spadku ich liczebności. W związku z tym coraz większym problemem staje się znalezienie dla nich bezpiecznego miejsca, swego rodzaju bazy pokarmowej. Paradoksalnie okazuje się, że pszczoły mogą mieć znacznie lepsze warunki do życia w miastach niż na wsi, jeśli tylko człowiek im w tym pomoże – Jako współodpowiedzialni za cywilizacyjne ograniczenia w naszym ekosystemie, chcemy realnie przyczynić się do przetrwania gatunku – wyjaśnia Jarosław Kozak, Prezes Grupy Waryński. 

Owady zapylające jako niezbędny element środowiska

Około 84 proc. gatunków roślin uprawnych w Europie wymaga zapylenia przez owady, podobnie jak 70 proc. głównych gatunków roślin uprawianych na potrzeby produkcji żywności na całym świecie. Owady zapylające są niezbędnymi elementami ekosystemu. Pobierają pyłek kwiatowy i nektar z roślin. W trakcie tych czynności umożliwiają wymianę roślinnego materiału genetycznego, a tym samym wpływają na wzrost i jakość zbieranych plonów. Bez nich nie byłoby możliwe rozmnażanie roślin owadopylnych. Ekolodzy ostrzegają przed takim scenariuszem, za przykład podając Chiny, gdzie każdego roku, gdy drzewa grusz w powiecie Hanyuan pokrywają się kwiatami, rolnicy ręcznie je zapylają . Natomiast dawniej robiły to pszczoły, ale od lat w tym rejonie nie spotkano żadnej z nich. 

Wartość ekonomiczna pszczołowatych.

Profesor Aneta Strachecka z Katedry Zoologii i Ekologii Zwierząt Wydziału Biologii Środowiskowej Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie przytacza: W samej Europie aż 4000 odmian warzyw i owoców zależy od pracy owadów zapylających. To dzięki pszczołom możemy cieszyć się smakiem i dorodnymi owocami m.in. pomidorów, ogórków, a także jabłek, gruszek, śliwek, czereśni i wielu innych. To właśnie od pracy owadów zapylających, głównie dziko żyjących, zależy kształtowanie rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. A warto dodać, że im kraj bardziej uprzemysłowiony i rozwinięty, tym bardziej wzrasta zapotrzebowanie na składniki pokarmowe z roślin owadopylnych, w tym oleistych, jak np. rzepak, w diecie konsumentów i zwierząt. Z kolei dla owadów pyłek jest kluczowy dla ich zdrowia, ponieważ wpływa na wzrost długowieczności i odporności. 

Realna pomoc dziko żyjącym pszczołom

Prezes Grupy Waryński Jarosław Kozak podkreśla, że każdy poprzez tworzenie nowych stanowisk czy siedlisk może pomóc pszczołom dziko żyjącym, w tym murarce ogrodowej. – Pamiętajmy, że od liczebności tych owadów zależy jakość oraz ilość warzyw i owoców spożywanych przez nas każdego dnia, a ponadto utrzymanie bioróżnorodności na całym świecie.

Andrzej Oślizło, prezes Develia S.A.

Nie da się ukryć, że jedną z największych bolączek deweloperów jest obecnie pozyskiwanie atrakcyjnych działek pod nowe inwestycje mieszkaniowe. Każde rozwiązanie zwiększające podaż gruntów oceniamy pozytywnie, nawet jeśli tak naprawdę celem tego programu jest przerzucenie na deweloperów ustawowego obowiązku budowy mieszkań socjalnych i komunalnych, który powinien być realizowany przez jednostki samorządowe. Trudno jednak na razie powiedzieć, czy program „lokal za grunt” będzie cieszył się popularnością. Na pewno dużą zachętą będzie fakt, że nieruchomości oferowane przez gminy muszą być objęte miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego lub decyzją o warunkach zabudowy. Istotnie przyspieszy to proces inwestycyjny. Mamy jednak pewne obawy co do tego, czy klienci będą zainteresowani kupnem mieszkań w budynkach, w którym będą mieściły się lokale socjalne. Będziemy jednak z uwagą przypatrywać się funkcjonowaniu tego programu. Pozostajemy zawsze gotowi do rozmów z władzami gmin miejskich, na obszarach, gdzie prowadzimy inwestycje mieszkaniowe. 

Mateusz Bromboszcz, wiceprezes zarządu ds. Prawno-Administracyjnych w Atal

Mając na uwadze malejące zasoby dostępnych gruntów i fakt, że zakup atrakcyjnych działek jest obecnie jedną z największych trudności, z jaką borykają się deweloperzy ustawa o nabywaniu nieruchomości gminnych, czyli tzw. przepisy mieszkanie za grunt wydają się być zarówno słuszne, jak i potrzebne.

Jesteśmy otwarci na dialog z gminami i zainteresowani udziałem w takich projektach. Kluczowe są jednak szczegóły współpracy i to, jak cały program będzie funkcjonował w praktyce na szczeblu lokalnym w poszczególnych gminach. To od tego będzie bowiem zależeć, czy udzielona przez ustawę możliwość stanie się realnym narzędziem pozyskiwania lokali do zasobu komunalnego, a dla deweloperów gruntów na podstawową działalność. Czy może będzie to kolejna ustawa o marginalnym zastosowaniu w praktyce.

Zuzanna Należyta, dyrektor ds. handlowych w Eco Classic

Z naszych obserwacji wynika, że zainteresowanie tym rozwiązaniem jest marginalne.

Adrian Potoczek, dyrektor ds. Sprzedaży i Marketingu w Wawel Service

Widzimy potencjał w programie, lecz zawiłość procedur oraz niejednoznaczne warunki inwestowania nie pozwalają w pełni korzystać z programu. Często działki te znajdują się w bardzo atrakcyjnych lokalizacjach w gminach i cieszą się zainteresowaniem deweloperów. Gminy jednak niezbyt chętnie przekazują je deweloperom. Jeśli grunty zostaną uwolnione z gmin, pomoże to sektorowi w odzyskaniu potencjału inwestycyjnego. Kluczowe jest jednak, jaką ofertę przygotują samorządy dla inwestorów. Przede wszystkim muszą to być działki położone w centrum miast, dobrze skomunikowane i nie wymagające dużych nakładów na infrastrukturę. Tylko takie warunki przyniosą programowi sukces.

Janusz Miller, dyrektor ds. sprzedaży i marketingu Home Invest

Prognozujemy raczej niewielkie zainteresowanie programem ze strony deweloperów. Współpraca pomiędzy gminami a deweloperami z pewnością nie będzie należała do najłatwiejszych. Natomiast sprzedaż mieszkań w tego typu projektach może być trudna. 

Małgorzata Ostrowska, dyrektor Pionu Marketingu i Sprzedaży w J.W. Construction Holding S.A.

Podstawowy model współpracy przewiduje, że inwestor może wybudować na terenie nabytym od gminy budynek mieszkalny lub wyremontować już istniejący. Sadzę, że zainteresowanie programem może być duże z uwagi na to, że jedną z największych bolączek budownictwa mieszkaniowego jest ograniczona liczba  odpowiednich terenów. Coraz trudniej jest szczególnie o grunty w lepszych lokalizacjach. Wielu deweloperów, aby je zakupić akceptowało w ostatnich latach bardziej kosztowne i złożone rozwiązania, nawet takie jak np. rewitalizacja terenów przemysłowych. Taka sytuacja wpływa niekorzystnie na cenę ziemi w lokalizacjach premium a w konsekwencji na cenę inwestycji. Ustawa o rozliczaniu ceny lokali lub budynków w cenie nieruchomości zbywanych z gminnego zasobu nieruchomości może tę sytuacją zmienić, pod warunkiem jednak, że gminy uruchomią zasoby w takich właśnie lokalizacjach lub choćby tam, gdzie potrzeby lokalnej społeczności są wysokie.

Mariola Żak, dyrektor sprzedaży i marketingu Aurec Home

Uważam, że ustawa ma bardzo duży potencjał, jednak wszystko zależy od oferty przygotowanej przez samorządy dla inwestorów. Jeśli będzie atrakcyjna to z pewnością zainteresowanie deweloperów będzie bardzo duże. Duże znaczenie dla atrakcyjności gruntu ma jego położenie, a co za tym idzie dobre skomunikowanie z innymi częściami miasta. Powodzenie programu zależy również od tego, jak chętne będą gminy do wystawiania nieruchomości spełniających wymogi przetargowe. „Lokal za grunt” może pomóc w zauważalny sposób poprawić sytuację mieszkaniową Polaków, którzy nie mogą pozwolić sobie na zakup mieszkania za gotówkę czy kredyt.

Tomasz Czubak, dyrektor Przygotowania Projektów Deweloperskich w Jakon

Zainteresowanie tym programem ze strony deweloperów na pewno będzie duże. Obawiamy się jednak, że zainteresowanie samych gmin nie będzie już tak duże. Samorządy posiadają nieruchomości, które są interesujące dla deweloperów, jednak wstrzymują się z ich zagospodarowaniem. Kooperacja pomiędzy deweloperami, a gminami jest jak najbardziej możliwa, jednak aby do tego doszło muszą zostać przygotowane jasne zasady współpracy.

Wojciech Chotkowski, prezes zarządu Aria Development

Dopiero 1 kwietnia br. weszły w życie przepisy ustawy o rozliczaniu ceny lokali lub budynków w cenie nieruchomości zbywanych z gminnego zasobu nieruchomości, które wprowadzają tak zwaną opcję lokal za grunt. Za mało więc czasu upłynęło, żeby można było ocenić ustawę, jak działa w praktyce. Zastrzeżenie do ustawy zgłosił Polski Związek Firm Deweloperskich, którego jesteśmy członkiem. Istnieją obawy dotyczące ceny metra odtworzeniowego, że może ona okazać się niższa od ceny rynkowej. W takim przypadku pozyskanie gruntu w zamian za przekazanie puli mieszkań inwestorowi niekoniecznie musi się opłacać. Będziemy się temu uważnie przyglądać, gdyż obecnie coraz trudniej jest znaleźć grunty pod inwestycje w rozsądnej cenie. 

Andrzej Gutowski, wiceprezes Ronson Development

Ograniczony dostęp do atrakcyjnych gruntów w największych aglomeracjach sprawia, że wszelkie tego typu projekty są oceniane przez naszą branżę bardzo wysoko. Z punktu widzenia samych założeń, taki projekt ma więc szansę odnieść sukces. Deweloperzy znają podejście do tego typu tematów z transakcji na rynku komercyjnym, na przykład z prywatnymi właścicielami nieruchomości. W takich sytuacjach część ceny transakcji jest rozliczana w formie mieszkań lub lokali użytkowych. Dla nas to oczywiście bardzo dobre rozwiązanie. Natomiast pozostaje pytanie, czy i na ile samorządy będą skłonne do takiej współpracy, bo deweloperzy jak najbardziej. Tak więc z dużym zainteresowaniem będziemy sprawdzać szczegóły tych regulacji.

Sebastian Barandziak, prezes zarządu Dekpol Deweloper

W dobie malejącego wciąż zasobu atrakcyjnych gruntów pod zabudowę mieszkaniową, uważamy, że ustawa ta może być dużym wsparciem dla deweloperów, gdyż pozwala niejako na „uwolnienie” gruntów często bardzo atrakcyjnie zlokalizowanych, które dotąd były nie do pozyskania. Jednakże pozostaje tutaj do weryfikacji kwestia warunków, które miałaby spełniać planowana nieruchomość oraz rodzaj gruntu, który udostępni gmina. Od tego głównie zależeć będzie zainteresowanie i chęć skorzystania z takiej możliwości przez deweloperów.